Wanneer het leven too much is, je slecht slaapt, nog vermoeider wakker wordt dan toen je onder de dekens kroop, en emoties er op onbewaakte momenten (in de rij voor de kassa in de supermarkt) uitbarsten, dan zit er niet veel anders op dan stil te gaan staan, te ademen en hulp te vragen.
Hoewel het is om ook professionele hulp te zoeken, denk ik dat juist in alle uren erom heen zoveel zelf te doen is om weer een basisbalans en vorm van zelfzorg te ontwikkelen zodat je overeind blijft ook in tijden van stress en overwhelm. Door ze ook regelmatig te beoefenen, zorg je er ook voor dat je steeds sneller doorkrijgt bij jezelf wanneer je uit balans dreigt te raken en kun je daar zelf ook weer naar terug.
- Doe rustiger aan. Start vandaag!
Als je je uitgewoond voelt, erg gestresst bent, dan is directe actie echt nodig! Hoewel je jezef echt nog wel een keer kunt vertellen dat je prima nog boodschappen kunt doen/kunt gaan sporten/naar een vergadering kan, is dit het moment om alles wat niet hoogst noodzakelijk is, gewoon ook niet meer te doen. Wacht niet langer! Zeg ‘nee’, vraag om hulp, zet je telefoon uit.
Mocht dit allemaal makkelijker gezegd, dan gedaan klinken, dan is het waarschijnlijk nog belangrijker dat je stopt met dingen doen. Kijk of er iemand is die je daarbij kunt helpen, bij het dingen uit handen nemen, of zelfs door in jouw plaats ‘nee’ te zeggen. Vergeet ook niet dat de meeste mensen het fijn vinden om een ander te helpen. Om hulp vragen is geen teken van zwakte, maar gaat jou helpen, en brengt de ander ook nog eens voldoening. What more can you ask for?
Weet je niet goed welke projecten jou stress opleveren? Probeer dan eens te voelen in je lijf wat er gebeurd als je aan je verschillende taken van vandaag denkt. Degene waar je een spiersamentrekking voelt, een zwaarte, een onrust, is datgene wat je vandaag mag laten. Misschien is het een specifiek project. Misschien zijn het wel al je to do’s van vandaag. Probeer sowieso alles dat enige vorm van een deadline heeft, over te dragen aan een ander.
Wat is het effect? Deze eerste stap gaat erover dat je erkend dat je systeem is overladen, dat je te veel hebt gedaan, of te veel zorgen op je schouders draagt. Erkenning dat het gewoonweg te veel is, is een eerste stap, maar ook meteen de belangrijkste.
2. Vertel jezelf hoe FANTASTISCH je bent
Dit klinkt zo cliche. Maar het werkt.
Ons brein is echt een bijzonder instrument. Maar soms kan onze mind ook echt de grootste vijand zijn. We hebben een soort interne stem ontwikkeld in onze kindertijd die ervoor zorgt dat we niet gaan zingen in een vergadering, een gevecht starten op de snelweg of zonder kleding naar buiten gaan op een warme dag. Die stem, die overigens vaak lijkt op een van onze ouderfiguren, helpt dus om in de complexe maatschappij te functioneren.
Als we alleen en moe zijn, dan is die gedachte er echter ook. En dan neemt het al snel de rol van de kritische ouder in, en heeft het de neiging om alles wat je doet, zegt, denkt, bent, flink af te kraken. Een van de manieren om deze stem te neutraliseren, is door er gewoonweg heel veel positiviteit tegenaan te gooien. Ga dus lekker in die spiegel staan en vertel jezelf dat je mooi bent, een fantastisch mens bent, dat je je dromen gaat realiseren, dat je in jezelf mag geloven, etc.
Wanneer je dit tegen jezelf zeggen te ongemakkelijk vindt, dan zijn er talloze mooie meditaties die vol zitten met dit soort affirmaties. Check bijvoorbeeld de gratis app InsightTimer
Hoe gek je het ook vindt klinken, het werkt. Je zorgt ervoor dat je ook de positieve kanten van jezelf en het leven benoemd. En er is tegelijkertijd ook minder tijd en ruimte voor de kritische gedachten. Natuurlijk zijn er ook meer structurele manieren om te werken met je interne criticus, maar daarover later meer!
3. Ga aan de wandel
Nu je hopelijk een paar van je verantwoordelijkheden hebt kunnen overdragen, en je met liefdevolle woorden jezelf regelmatig toespreekt, is er een mooie volgende stap om zelf je lichaam en geest te verzorgen. Deze vergt geen ongemakkelijke momenten voor de spiegel, of het afstoten van je projecten, het vraagt alleen wat van je tijd, en stel schoenen, en het liefst enige vorm van natuur of park in de buurt
Wandelen, en zeker wanneer je zonder doel, zonder gezelschap, en in de natuur wandelt, brengt het al snel rust in zowel je lijf als je mind. Door in een natuurlijke omgeving te wandelen (bijvoorbeeld een park in de buurt, of langs de rivieroever of in het bos) beperk je externe input en schep je zo de omgeving om meer en meer in het hier en nu te zijn. Zo ben je tijdens het wandelen bijvoorbeeld bewust van de wind die door je haren waait, de zonnestralen die je huid verwarmen, of de regendruppels die op je jas of paraplu tikken.
Je kunt tijdens de wandeling je lichaam en geest nog meer met elkaar laten verweven. Dat kan door je bewust te worden van je ademhaling (je ademstroom bij je neus voelen bij de in- en uitademing, en je borst en buik ruimer voelen worden bij de inademing). Ook kun je je bewust worden van de lengte van je ademhaling in relatie tot je stappen (bijvoorbeeld 3 stappen tijdens de inademing, en 5 stappen tijdens de uitademing). Probeer het eens uit om zo te wandelen zonder haast, zonder doel, en met aandacht bij je voetstappen en je ademhaling. Je zal merken dat het je een moment van ontspanning kan geven.
Let er hierbij wel op dat het wandelen geen ‘taak’ wordt die je moet doen, en die je misschien zelfs wel ‘goed’ moet doen. Wees je ook bewust dat er geen ideale ademhaling is, en ook geen ideaal aantal stappen per ademhaling. Kijk of het lukt om te zijn met wat er is. Met de tegenzin, met de neiging om jezelf doelen stellen, met je veroordeling, met de regen, met het gebrek aan tijd, met het plezier, met de ontspanning.
Dit zijn met wat er is, wordt ook wel meditatie genoemd. Je beoefent op deze manier dus eigenlijk een wandelmeditatie 😉
4. Wees lief voor jezelf
Een van de belangrijkste dingen om te doen als je teveel hebt gevraagd van jezelf, is door voor jezelf te zorgen alsof je je eigen kind bent.
Geef jezelf je favoriete ontbijt (of het nou die lekkere granola is, of bananenpannenkoeken, of een gebakken ei met bacon), haal fruit/thee/koekjes/sap in huis dat je lekker vindt, en wees met aandacht bij het maken/drinken/eten ervan. Laat jezelf extra lang douchen, of misschien wel een warm bad met lavendelolie. Of misschien is een Spa-dagje of een massage wel de manier waarop je jezelf kunt laten ontspannen.
Zet je lievelingsmuziek op. En dans en zing mee. Of pak zelf je gitaar erbij. Hou je van schilderen, neem daar tijd voor. Hou je van tuinieren, spendeer tijd met je planten. Hou van van fietsen, maak een mooie ronde. Kortom, doe wat je blij maakt. Niet omdat het moet, maar gewoon omdat jij er blij van wordt.
Door te doen waar je blij van wordt, breng je ook het ‘innerlijk kind’ in jezelf weer boven. Probeer jezelf ook daaraan over te geven, en de zorgen even tijdelijk achter te laten, en jezelf te gunnen om ook te genieten van wat je leuk vindt.
Let er hierbij wel op een aantal valkuilen. Heb je de neiging om jezelf doelen te willen stellen, wees er dan bewust van en probeer het los te laten als je het opmerkt. (Koekjes bakken voor jezelf is super, en het hoeft echt niet ook voor de hele buurt. Je hoeft niet opeens die fietstocht te maken die je al tijden wilt doen, een klein rondje dat past bij je energielevel is prima.)
Ook zit hier een prachtige valkuil in die onze neiging tot verslaving blootlegt. Voor jezelf zorgen door druiven te eten is gezond, het als excuus gebruiken om twee flessen rode wijn leeg te drinken weer minder. Een boek lezen om te ontspannen, kan voor jou goed werken. Jezelf vijf dagen in bed laten liggen omdat je die stapel boeken wilt lezen, zegt wellicht toch heel iets anders. Maar ook als je je eigen ‘demons/neigingen/verslavingen’ tegenkomt, wees dan lief voor jezelf, en veroordeel jezelf niet, maar kijk of je het kunt matigen.
Het effect van het jezelf liefdevol verzorgen is dat je lijf zich kan herstellen, en dat je ook weer plezier brengt door bijvoorbeeld te doen wat je als kind graag deed, maar vaak geen tijd meer voor maakt. Door plezier te hebben in wat je doet, door goed te eten en beter te slapen, zorg je dat je energielevel zich weer meer hersteld. De batterij die je de afgelopen tijd zo hebt opgebruikt, begint zich op deze manier weer beetje bij beetje te vullen, zodat er ook weer wat buffer kan ontstaan.
5. Pak de oorzaak aan
Hoewel de eerste vier stappen je helpen om zowel fysiek als mentaal een zekere mate van balans terug te vinden, is het natuurlijk zonde als je na een jaar weer op hetzelfde punt bent beland.
Hoewel een burnout natuurlijk nooit leuk is, en je hele wereld op z’n kop zet, zou je het ook kunnen zien als een kans om met je eigen patronen, verwachtingen en prioriteiten aan de slag te gaan. Het is een bekend verhaal dat mensen met ernstige ziekten dit soms na verloop van tijd ook kunnen herkennen als een cadeau, op een andere manier van leven, of zelfs een volledig andere kijk op het leven
Als je wilt, is deze enorme drop in energielevel, die regelmatig ook gecombineerd komt met depressie, in ieder geval een mogelijkheid om te onderzoeken waarom je op dit punt bent gekomen. Er zijn talloze manieren om daar met hulp achter te komen – van cognitieve gedragstherapie, NLP, lichaamsgerichte coaching, systemisch werk etc – maar de kern is dat je het voor jezelf aangrijpt.
Je kunt er ook voor kiezen om niet te gaan graven in je eigen (destructieve) patronen. Dan zou ik je echter wel op het hart drukken om je blijven wandelen, lief te blijven voor jezelf (ruimte te geven aan je innerlijke kind, en juist wat minder aan die innerlijke criticus)
Het effect van deze stap zal zijn dat je inzicht krijgt in je eigen verdedigingsmechanismen en hoe je ervoor zorgt dat je te veel hooi op je vork neemt. Wat je ziet in de spiegel die je zal worden voorgehouden, zal niet altijd even prettig zijn om naar te kijken, maar het gaat je over het algemeen wel helpen om andere – constructieve – manieren van werken en leven te vinden.
